De oude Passage: bebouwing tot het bombardement (1879-1940)

De Passage van Rotterdam was tot 1940 een overdekte winkelgalerij tussen de Coolvest en de Korte Hoogstraat. De Passage werd in 1879 in gebruik genomen. Bij de opening in 1879 bestond de Passage uit twee niveaus. In de benedenverdieping zat echter te weinig 'loop'. Sinds 1905 was hier een badinrichting gevestigd, die meer door de Mariniers van het Oostplein werd bezocht. Na veel gezeur was in 1882 de Passage het eerste gebouw in Rotterdam dat elektrisch werd verlicht. In mei 1940 is de Passage verwoest.
De passage zou een luxe winkelcentrum worden, maar men spotte met de plannen en ontwerpen. Want waarom zou het kleine Rotterdam een Passage moeten hebben, zoals Brussel en Parijs? Maar de promotors zette door en uiteindelijk werd er in 1879 de Passage geopend en met het Witte Huis paradepaardje der trotse Rotterdammers.
Ze was honderd meter lang en in het midden acht meter breed, aan de in- en uitgangen zes meter, 's Avonds werd de rij van dertig winkels door duizend gasvlammen verlicht, een verlichting, die door de glazen koepel weer duizendvoudig weerspiegeld werd.
Er was een hotel in, doch dit floreerde niet en dertig jaar lang heeft een fontein in het midden hardnekkig geweigerd, water te geven. Er zou later ook een badplaats komen. Het is nooit geworden zoals het was bedoeld, maar het was een echte attractie voor de Rotterdammers
De Passage heeft een lengte van 100 meter. Over die afstand is zij verdeeld in drie afdelingen, de voorste en achterste ieder zes, de middelste acht meter breed, zodat het geheel, van de Korte Hoogstraat of van de Vest gezien, het voorkomen heeft van een overdekte, langwerpig ovale straat, met een fontein in het midden. In of aan deze overdekte straat liggen een dertigtal winkels met daartoe behorende woningen, ruim zestig woningen op bovenverdiepingen, afzonderlijk te verhuren, een hotel met twee grote zalen en tachtig logeerkamers, twee koffiehuizen, een groot en een klein.
Onder de grond, in het sousterrain, treft men alweer een grote koffiehuiszaal, een daaraan grenzende grottuin, keuken en bergplaatsen aan, terwijl de overblijvende ruimte, door kleine winkels omgeven, een zaal vormt van 1800 m2, welke voor tentoonstellingen, marktplaats enz. kan dienen.

Gezicht op de Coolsingel en Coolvest voor de Passage, tijdens de demping.

De Passage verwoest (bombardement 14 mei 1940)

De Passage bevond zich midden in de binnenstad welke tijdens het bombardement op Rotterdam van 14 mei 1940 zwaar getroffen werd. Het gebouw van de Passage bleef tijdens de bezettingstijden en ook tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn functie als winkelgalerij en badinrichting vervullen. Ook in 1940 waren er nog steeds winkels voor schoenen, chocolade, kleding, speelgoed en nog veel meer. De kelder werd nog steeds als badinrichting gebruikt. Deze plek was toen nog steeds een van de belangrijkste plekken van de stad en omgeving. Zij trok nog steeds vele mensen uit Rotterdam en uit de rest van Nederland aan, omdat zij een van het grootste winkelcentrum van het land was. Bovendien was het ook een bouwmonument van Rotterdam en had daarom dus ook een cultuurhistorische waarde. Waarschijnlijk is de Passage geen doel geweest maar werd het geraakt omdat het een deel van de binnenstad was. Het is ook mogelijk dat de Passage wel als een van de doelen van het bombardement was uitgekozen. De reden zou kunnen zijn, dat de Duitsers de destructie als middel gebruikten om het moreel van het Nederlandse volk te laten zakken. In elk geval vloog het gebouw in brand toen de explosieven en brandbommen het raakten. Daardoor brandde de Passage compleet af en stortte zij in. Dit komt doordat de brand de muren en de stabiliteit van het gebouw had tenietgedaan. Het gevolg was, dat het eerder prachtige gebouw met zijn glazen dak en twee verdiepingen tot de kelderruimte met de badruimten van bovenaf zichtbaar was. Dat is goed te zien op foto’s die vlak na het bombardement zijn genomen.

De Coolvest, tegenwoordig Coolsingel, met de Passage aan de rechterkant en het nauwelijks getroffen Beurs-WTC op de achtergrond. Tussen deze twee gebouwen loopt tegenwoordig de Beurstraverse sinds 1996. Aan de linkerkant staat de Bijenkorf, die voor het grootste deel was verwoest en pas in 1960 werd gesloopt.

Zo zag dit deel van de Passage eruit na het bombardement.

De Passage tegenwoordig

Na het bombardement van 1940 in Rotterdam, bleef er bijna niets meer over. De Passage was met de rest van vrijwel het gehele centrum verwoest. Plannen om de Passage te herbouwen waren mislukt en in plaats hiervan werden het Beursplein en de Beurstraverse(“de Koopgoot”) gebouwd.
Naast de Koopgoot zijn The Mall, Beursgallery, Rode Zand en een gedeelte van de Hoogstraat door de Architect Pi de Bruijn ontworpen. In september 1996 werd De Beurstraverse officieel geopend.
Maar wat gebeurde er met de Passage zelf? Op het gebied waar toendertijd de Passage stond, waren er nieuwe gebouwen geplaatst met de nieuwe winkels C&A en daarnaast de winkelcentrum The Mall. De oude Passage lag waar nu de winkel ten zuiden van de HEMA zich bevindt, kruist een stukje van de HEMA, ZARA en de nieuwe Passage en eindigt midden in C&A, recht achter de winkel aan de Coolsingelzijde.

Alle afbeeldingen in dit werk behoren tot Özgür Eryigit, Suetyin Wong, Het Gemeentearchief Rotterdam & Google, Inc. © Copyright, 2011.